Doula to wykształcona i doświadczona, również w swoim macierzyństwie kobieta, zapewniająca ciągłe niemedyczne - emocjonalne, informacyjne i fizyczne - wsparcie dla matki i rodziny na czas ciąży, porodu i po porodzie.

Pojęcia doula (w starożytnym języku greckim oznaczające służącą) użyła po raz pierwszy pod koniec lat 60.XX wieku w Stanach Zjednoczonych antropolożka Dana Raphael, określając tak doświadczoną w swoim macierzyństwie kobietę, która wspiera młodą matkę w karmieniu piersią i opiece nad noworodkiem. Szersza publiczność poznała pojęcie doula w książce Dany Raphael The Tender Gift: Breastfeeding, opublikowanej w latach 70 XX wieku.

Pojęcie to rozszerzyli amerykańscy lekarze i badacze Marshall Klaus i John Kennell obejmując nim wsparcie w czasie porodu. Badając w latach 70.XX wieku w Gwatemali oddziaływanie porodu na więź matki z dzieckiem, przypadkiem odkryli, że duży wpływ na samopoczucie po porodzie i pogłębianie więzi między matką a dzieckiem miała życzliwa obecność osoby towarzyszącej przez cały czas porodu. Badania skupiły się więc na wpływie ciągłego wsparcia w okresie porodu*. Wyniki były jednoznaczne. Kobiety rodzące z kimś, w kim miały ciągłe oparcie i pomoc, rodziły szybciej, rzadziej potrzebowały znieczulenia farmakologicznego, rzadziej także dochodziło do porodu indukowanego i zakończonego kleszczowo lub cięciem cesarskim.

John Kennell i Marshall Klaus razem z Phyllis Klaus, Penny Simkin i Annie Kennedy w 1992 roku powołali do życia stowarzyszenie DONA (Doulas of North America), organizację zrzeszającą i szkolącą doule. Kilka lat później również w państwach europejskich zaczęły powstawać pierwsze organizacje zrzeszające doule, które połączyły się w sieć European Doula Network. W 2011 roku osiemnaście przeszkolonych polskich doul założyło Stowarzyszenie DOULA w Polsce, które rok później dołączyło do EDN.


* Dane dotyczące ciągłego wsparcia kobiet w porodzie, opublikowane w Cochrane Library (bazie danych medycyny opartej na dowodach), podsumowanie z października 2016:

Ciągłe wsparcie w porodzie zwiększa szansę na fizjologiczny/ spontaniczny poród siłami natury, nie szkodzi, a kobiety są bardziej zadowolone.


Przez wiele wieków to kobiety pomagały przy porodach i wspierały rodzące. Jednak w dzisiejszych czasach, jako że znacznie więcej kobiet rodzi raczej w szpitalach niż w domach, ciągłość wsparcia w porodzie przestała być normą i zdarza się nieczęsto. To może przyczyniać się do dehumanizacji doświadczeń porodowych wielu kobiet.
Współczesna opieka lekarzy-położników poddaje kobiety rutynowym interwencjom, które mogą niekorzystnie wpływać na postęp porodu. Wsparcie w porodzie może oznaczać wsparcie emocjonalne i informacyjne, jak i niesienie ulgi. Może to wzmagać naturalne procesy porodowe, jak również wpływać korzystnie na poczucie kontroli i kompetencji u kobiety, tym samym zmniejszając liczbę potrzebnych interwencji.
Przegląd obejmuje 23 badania (dane z 22) z 15 krajów, dotyczące ponad 15 tysięcy kobiet w bardzo różnych sytuacjach i rozmaitych środowiskach. Wsparcie w porodzie zapewnione było albo przez personel szpitala (pielęgniarki i położne), albo przez kobiety, które nie były zatrudnione w szpitalu i nie były osobami bliskimi rodzących (doule bądź kobiety po bardzo podstawowych szkoleniach), albo osoby wybrane przez rodzącą (mąż/partner, matka bądź przyjaciółka).
Kobiety, które otrzymały ciągłe wsparcie, miały większe szanse na fizjologiczny poród, bez konieczności cięcia cesarskiego, użycia vacuum czy kleszczy. W dodatku rodzące z tej grupy rzadziej korzystały ze znieczulania lekami, częściej były zadowolone i miały nieco krótsze porody. Ich dzieci miały większe szanse na wyższą punktację w skali Apgar (po 5 minutach). Nie stwierdzono żadnych efektów negatywnych.
Podsumowując stwierdzamy, że wszystkie kobiety powinny otrzymywać ciągłe wsparcie w porodzie. Najskuteczniejsze wydaje się być wsparcie osoby nienależącej do grona bliskich rodzącej, której jedynym celem jest udzielanie go, osoby, która jest w tym doświadczona i która przeszła przynajmniej podstawowe szkolenie. W porównaniu z brakiem osoby towarzyszącej, wsparcie wybranej spośród bliskich osób (członka rodziny czy przyjaciółki) zwiększa zadowolenie kobiety z doświadczenia porodu.

W styczniu 2015 roku doula została zarejestrowana w Polsce jako zawód.

Ówczesne Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej umieściło syntezę zawodu douli (dostępną poniżej), która nie została skonsultowana ze Stowarzyszeniem DOULA w Polsce, a proponowane przez Stowarzyszenie zmiany nie zostały uwzględnione.

Wersja MRPiPS o tym, kim jest doula:
Asystentka kobiety w czasie ciąży i porodu (doula)

KOD 532906

SYNTEZA: Udziela kobiecie w okresie ciąży, podczas porodu wsparcia emocjonalnego stwarzającego poczucie bezpieczeństwa. Przygotowuje i pomaga rodzącej w spożywaniu płynów. Masuje rodzącą. Ściśle współpracuje z osobą sprawującą opiekę nad kobietą podczas porodu (położna, lekarz).

ZADANIA ZAWODOWE:

  • wspieranie emocjonalne kobiety przed porodem;
  • towarzyszenie kobiecie w trakcie porodu: udzielanie wsparcia emocjonalnego stwarzającego poczucie bezpieczeństwa, pogłębianie relacji z partnerem podczas porodu rodzinnego, masowanie rodzącej pod kierunkiem osoby sprawującej opiekę nad rodzącą;
  • przygotowanie, pomoc rodzącej w spożywaniu przejrzystych płynów;
  • ścisła współpraca z osobą sprawującą opiekę nad kobietą podczas porodu (lekarzem, położną);
  • służenie pomocą matce w opiece nad noworodkiem podczas czynności domowych;
  • przestrzeganie zasad bezpieczeństwa;
  • prowadzenie dokumentacji oferowanego wsparcia;
  • dbałość o rozwój zawodowy;
  • przestrzeganie standardu douli.

DODATKOWE ZADANIA ZAWODOWE:

  • organizowanie: warsztatów, pokazów filmów, spotkań, eventów, takich jak np.: Mlekoteka czy Krąg Opowieści Porodowych;
  • współpraca ze szkołami rodzenia.

 

Wersja opisu zawodu douli proponowana przez Stowarzyszenie DOULA w Polsce (odrzucona przez MRPiPS):

Asystentka kobiety w czasie okołoporodowym (doula)

KOD 532906

SYNTEZA: Udziela kobiecie oraz jej rodzinie w okresie okołoporodowym (w ciąży, w trakcie porodu i po porodzie) wsparcia emocjonalnego, informacyjnego i fizycznego; zapewnia ciągłość opieki.

ZADANIA ZAWODOWE:

  • zapoznawanie klientki z dostępnymi opcjami opieki okołoporodowej umożliwiającymi jej podjęcie decyzji odpowiedniej do jej osobistej sytuacji;
  • zawieranie umowy określającej warunki i zakres współpracy;
  • informacyjne, emocjonalne i fizyczne wspieranie kobiety przed porodem;
  • towarzyszenie kobiecie w trakcie porodu;
  • służenie profesjonalną pomocą po porodzie;
  • prowadzenie dokumentacji oferowanego wsparcia i opieki nad matką i dzieckiem;
  • dbałość o własny rozwój zawodowy: uczestnictwo w szkoleniach, konferencjach, zapoznawanie się z najnowszymi publikacjami z zakresu opieki okołoporodowej;
  • przestrzeganie kodeksu etycznego i standardów pracy douli.

DODATKOWE ZADANIA ZAWODOWE:

  • organizowanie spotkań edukacyjnych, warsztatów, pokazów filmów
  • współpraca z innymi instytucjami w zakresie opieki okołoporodowej.